Epidemiologija
Epidemiologija je naučno i sistematsko proučavanje učestalosti, obrazaca, uzroka i faktora rizika stanja i događaja povezanih sa zdravljem u određenim populacijama, a primjena ovih podataka služi u planiranju i evaluaciji strategija za prevenciju i kao vodič za liječenje pacijenata kod kojih se bolest već razvila
Etiološki model
Ovaj model opisuje mikrookruženje (porodica, vršnjaci, škola, vjerske organizacije, radno mjesto) i makrookruženje (zajednica, okolina, država, mediji) koja utiču na ljude tokom njihovog razvoja od djetinjstva do odrasle dobi, i u međudjelovanju s ličnim karakteristikama ih čine više ili manje izloženim riziku od korištenja psihoaktivnih supstanci i ostalih problematičnih ponašanja
Grassroots rad
Rad organizacija ili inicijativa unutar lokalne zajednice, u bliskom kontaktu sa zainteresovanim stranama; direktan rad na konkretnom problemu.
Indicirana prevencija
Mjere koje su usmjerene na pojedince koji imaju rizična ponašanja, ali (još) nisu zadovoljeni dijagnostički kriteriji za ovisnost.
Mentorstvo
Odnos ličnog razvoja u kojem iskusnija ili obrazovanija osoba pomaže voditi manje iskusnu ili manje obrazovanu osobu. Mentor može biti stariji ili mlađi, ali ima određeno područje stručnosti.
Neformalno obrazovanje
Sticanje praktičnih znanja i vještina van formalnog obrazovnog sistema. Služi kao nadopuna osnovnog znanja kroz aktivnosti kao što su kursevi, seminari, predavanja, konferencije, radionice, treninzi, volontiranje.
Ovisnost
Biološka, psihološka i socijalna pojava (različite definicije daju različit značaj svakom od ovih segmenata) kompulsivne i prekomjerne upotrebe psihoaktivnih supstanci ili rizičnih ponašanja uprkos štetnim posljedicama i dominaciji te supstance ili ponašanja nad ostalim aspektima života.
Patogeneza
Teorija koja se bavi uzrocima, simptomima i razvoju bolesti, odnosno koja u fokusu ima zdravstvene rizike i bolesti.
Prevalencija
Prevalencija je udio populacije koja ima određenu karakteristiku u određenom vremenskom periodu.
Prevencija ovisnosti
Aktivan proces koji je usmjeren na promovisanje konstruktivnih životnih stilova (ponašanja) i normi koje smanjuju mogućnost zloupotrebe droga, a istovremeno uključuje razvoj socijalnog i fizičkog okruženja koji olakšavaju usvajanje zdravih životnih stilova.
Psihoaktivne supstance
Supstance koje po uzimanju ili unošenju u organizam utiču na mentalne procese, tj. na emocije i proces mišljenja
Rezilijentnost
Proces uspješne prilagodbe teškim ili izazovnim životnim iskustvima, posebno kroz mentalnu, emocionalnu i bihevioralnu fleksibilnost te prilagodbu vanjskim i unutarnjim zahtjevima. Rezilijentnost — otpornost znači biti sposoban prilagoditi se životnim nedaćama i neuspjesima.
Rizična ponašanja
Društveno neprihvatljiva ponašanja koja povećavaju vjerovatnoću negativnog zdravstvenog ishoda u kojem se ne poduzimaju mjere opreza, poput prebrze vožnje, nezaštićenog spolnog odnosa, kockanja itd.
Riziko faktor
Rizični faktori su karakteristike koje u međuodnosu s ličnom ranjivošću povećavaju vjerovatnoću korištenja psihoaktivnih supstanci
Salutgeneza
Teorija koja je preventivno orijentirana na resurse koji će pridonijeti stvaranju i održavanju zdravlja kod ljudi. Podučava ljude stjecanju navika koje doprinose i pomažu zdravlju.
Selektivna prevencija
Bavi se najranijim mogućim otkrivanjem bioloških, psiholoških i socijalnih rizičnih faktora i nastoji ih spriječiti. Primjenjuje se na lica koja su zdrava, ali u njihovim životima postoje rizični faktori čiji uticaj može dovesti do razvoja ovisnosti u budućnosti.
Socijalizacija
Cjeloživotni proces prenosa i internalizacije kulturno prihvatljivih i primjerenih stavova, normi, vjerovanja i ponašanja.
Socijalno uključivanje
Proces poboljšanja uvjeta pod kojima pojedinci i grupe učestvuju u društvu — poboljšanje sposobnosti, mogućnosti i dostojanstva onih koji su u nepovoljnom položaju na osnovu svog identiteta.
Unapređenje zdravlja
Sticanje individualnog znanja, iskustava, vještina i resursa koji sprečavaju nastanak ovisničkog ponašanja, kroz jačanje ličnosti i njene autonomije. Rad na poboljšanju zdravlja i dobrobiti pojedinaca ili zajednica kroz omogućavanje i poticanje odabira zdravog načina života, kao i rješavanje osnovnih problema kao što su siromaštvo, nedostatak mogućnosti obrazovanja i druga takva područja.
Univerzalna prevencija
Nastoji spriječiti nastanak ovisnosti poboljšavanjem životnih uslova i jačanjem ličnosti. Fokusirana je na cjelokupnu populaciju i nastoji na strukturalnom (politika, medijske kampanje, institucije, infrastruktura) i individualnom (socijalno učenje, odgajanje, osjetljivost) nivou podsticati zaštitne faktore. Njena perspektiva je dugoročna.
Zasnovan na dokazima (evidence-based)
Sistemski proces donošenja odluka ili pružanja usluga koji se zasniva na naučnim dokazima koji potvrđuju da ti procesi i usluge dosljedno poboljšavaju stanje u pravcu željenog ishoda. Prakse koje su razvijene na osnovu najboljih dostupnih istraživanja, umjesto na tradiciji, intuiciji ili pojedinačnim zapažanjima. Kada je riječ konkretno o preventivnim intervencijama, to su one za koje su istraživanja pokazala da su učinkovite u sprečavanju početka korištenja psihoaktivnih supstanci.
Zaštitni faktor
Karakteristike koje smanjuju vjerovatnoću korištenja psihoaktivnih supstanci.
Zdravi životni stilovi
Aktivnosti i navike koje potiču razvoj potpune tjelesne, mentalne i duhovne kondicije i koji smanjuju rizik od ozbiljnih bolesti ili preuranjene smrti.
Zdravlje
Stanje potpunog tjelesnog, mentalnog i socijalnog blagostanja, a ne samo odsutnost bolesti ili slabosti
Udruženje za prevenciju ovisnosti NARKO-NE
Hermanna Gmeinera 13 i 16 (sjedište
Zagrebačka 18)
71000 Sarajevo
Bosna i Hercegovina